Άμφισσα
Η Άμφισσα βρίσκεται στα δυτικά του Παρνασσού στο βόρειο άκρο του Ελαιώνα της Άμφισσας, δηλαδή του αρχαίου Κρισαίου Πεδίου, στους πρόποδες του βουνού Έλατος της Γκιώνας.
Είναι έδρα του Δήμου Δελφών και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας, με πληθυσμό 6.919 κατοίκους.
Το επίνειο της είναι η Ιτέα, η οποία απέχει 13 χιλιόμετρα.
Η Άμφισσα κατοικείται από τους πανάρχαιους χρόνους όπως μαρτυρούν τα "Κυκλώπεια Τείχη" της Ακρόπολης της πόλης αλλά και οι αναφορές του Παυσανία για δύο σημαντικούς βασιλικούς τάφους της Μινωικής περιόδου στην περιοχή.
Οργανώνεται σε Πόλη-Κράτος τον 7ο π.Χ. αιώνα και μέχρι και τον 5ο αιώνα π.Χ. γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη με τις τέχνες και το εμπόριο να ανθούν.
Καταστροφές αλλά και μεγάλες περίοδοι ακμής, σηματοδοτούν την πορεία της πόλης στο βάθος των αιώνων. Η Άμφισσα όμως καταφέρνει και αναγεννιέται.
Το 338 π.Χ καταστρέφεται από τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας και στη συνέχεια αναγεννιέται και γνωρίζει την μεγαλύτερη ακμή της κατά τον 2ο π.Χ. αιώνα. Στα Ρωμαϊκά χρόνια κατέκτησε και διατήρησε την ανεξαρτησία της ως ανεξάρτητη πόλη σε ειρήνη με την Ρώμη.
Σεισμοί, Πανούκλα, Βούλγαροι, Φράγκοι, Ιωαννίτες Ιππότες, Καταλανοί, Οθωμανοί και Γερμανοί αφήνουν χαραγμένο το σημάδι τους στην πόλη στο πέρασμα των χρόνων.
Κατά την Λατινοκρατία ονομάζεται Σάλωνα, ονομασία που διατηρεί μέχρι το τέλος της τουρκοκρατίας.
Κατέχει σημαντικότατη θέση με μεγάλη συμμετοχή στον αγώνα της ανεξαρτησίας εναντίων των Οθωμανών. Αναδεικνύει πλήθος αγωνιστών και κατέχει την θέση της πρωτεύουσας της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας καθώς είναι το πρώτο Οθωμανικό κάστρο που καταλαμβάνεται από τους Έλληνες και με την απελευθέρωσή της ιδρύεται ο Άρειος Πάγος των Σαλώνων και ψηφίζεται σύνταγμα.
Ξαναπαίρνει την ονομασία Άμφισσα μετά την απελευθέρωση στα 1833.
Κατά την διάρκεια του 2ου π.π. βομβαρδίζεται και καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς και επιτελεί υπό τον Ιταλικό έλεγχο. Κατά την κατοχή θα υποστεί πολλά με εκτελέσεις, καταστροφές και καψίματα χωριών.
Στη συνέχεια θα λάβει για άλλη μια φορά πρωταγωνιστικό αντιστασιακό ρόλο καθώς τα γύρω βουνά της Γκιώνας και του Παρνασσού γίνονται κέντρο της δράση του αντάρτικου κινήματος ενάντια στους κατακτητές.
Δυστυχώς η Άμφισσα δεν θα γλιτώσει από τα δεινά και κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου καθώς καταγράφει σημαντικές απώλειες στον πληθυσμό της.
Η βυρσοδεψεία, η κωδωνοποιία και η σχοινοποιία, ήταν επαγγέλματα για τα οποία η Άμφισσα ήταν πασίγνωστη στο παρελθόν.
Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της ασχολείται με την καλλιέργεια της ελιάς, καθώς στην περιοχή τεράστια υπάρχει μεγάλη έκταση με ελιές, ο "Ελαιώνας της Άμφισσας", ο οποίος προστατεύεται ως μέρος του Δελφικού Τοπίου και παράγονται οι "ελιές Άμφισσας".
Βίνιανη
Η Βίνιανη βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές της Γκιώνας σε υψόμετρο 520μ. επάνω στην επαρχιακή οδό Σπερχειάδας – Άμφισσας.
Έχει 85 κατοίκους καιαπέχει 16 χλμ.από την πόλη της Άμφισσας. Μαζί με το Προσήλιο και τη Μοναστήρι συναποτελούν τη τοπική κοινότητα Προσηλίου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Αμφίσσης του Δήμου Δελφών.
Το χωριό άρχισε να κτίζεται το 1950 από κατοίκους του Προσήλιου, μετά το ολοκαύτωμα που υπέστη από τους Ιταλούς την περίοδο της κατοχής. Στις 26 Οκτωβρίου του 1942 τα ιταλικά στρατεύματα, ως αντίποινα για τη μάχη της Ρέκας, μεταξύ αντάρτικων δυνάμεων του ΕΛΑΣ και ιταλικού στρατιωτικού τμήματος, εκκένωσαν και πυρπόλησαν ολοσχερώς το Προσήλιο μαζί με το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Τριβολούς.
Ήταν το πρώτο χωριό που καίγεται στην Ελληνική επικράτεια την περίοδο της κατοχής.
Στη συνέχεια οι κάτοικοι καταφεύγουν στην Άμφισσα και τα γύρω χωριά ενώ αρχίζουν να οικοδομούν το καινούργιο χωριό το 1950 σε χαμηλότερο υψόμετρο.
Ως οικισμός αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το 1961 και προσαρτήθηκε στην τότε κοινότητα Προσηλίου.
