Το όνομα Πίνδος ετυμολογικά προέρχεται από την πελασγική λέξη πουνδ ή φουνδ
(= απέραντη, ατελείωτη) ή από την ελληνική λέξη πιδάω (= αναβρύζω), από όπου η λέξη πίδαξ, δηλαδή σημαίνει τον πλούσιο τόπο σε νερά.
Αν και αναφέρεται από τους αρχαίους τραγικούς ποιητές και ιστοριογράφους όπως ο Αισχύλος, ο Πίνδαρος, ο Σοφοκλής, ο Ηρόδοτος, ο Ξενοφών κ.α., παίρνει για πρώτη φόρα τη γεωγραφική μορφή που της αποδίδουμε μέχρι και σήμερα, στην περίοδο των ελληνορωμαϊκών χρόνων σύμφωνα με τον Στράβωνα.
Ο Ηρόδοτος και ο Ξενοφών μάλιστα στα «Κυνηγετικά» μας πληροφορούν και για την άγρια πανίδα της περιοχής αποτελούμενη από λιοντάρια, πάνθηρες, λύγκες και αρκούδες.
Μυθολογικά υπάρχει ο θρύλος, με διαφορετικές εκδοχές, πως ο Μακεδόνας, γιός του Δία ή του Αίολου, είχε τρεις γιούς και ο ένας από αυτούς ήταν ο Πίνδος. Κάποτε τα αδέρφια του τον φθόνησαν και αποφάσισαν να τον σκοτώσουν. Αυτός καθώς το έμαθε, έφυγε και κρύφτηκε πάνω στα βουνά της Πίνδου. Εκεί ζούσε με το κυνήγι και είχε ένα φίλο το δράκο Λύγκο. Κάποτε, τα αδέρφια του ανακάλυψαν τον τόπο που έμενε. Έστησαν καρτέρι και κάποια στιγμή που έλειπε ο δράκος σκότωσαν τον Πίνδο. Επιστρέφοντας ο δράκος αναζήτησε το φίλο του και τον βρήκε νεκρό. Από τα δάκρυα του δράκου, σχηματίστηκαν μικρές λίμνες οι Δρακόλιμνες, ενώ τα εκεί βουνά πήραν το όνομα Πίνδος για να θυμούνται όλοι το φίλο του.
Μια άλλη εκδοχή λέει ότι τα τρία αδέρφια, γιοί του Μακεδόνα, μεταμορφώθηκαν σε τρεις δράκοντες. Ο ένας έπιασε το βουνό Περιστέρι-Λάκμο, ο άλλος την Τύμφη-Γκαμήλα και ο Πίνδος το Σμόλικα. Όμως μεταξύ τους άνοιξαν πόλεμο, πετώντας μεγάλους βράχους. Κάποτε οι άλλοι δύο, κατάφεραν και σκότωσαν τον Πίνδο. Έτσι λέγεται και εξηγείται από τους ντόπιους το γεγονός ότι στη Δρακόλιμνη του Σμόλικα συναντάμε λευκούς βράχους αν και η περιοχή έχει μόνο μαύρα και σκουρόχρωμα πετρώματα και στη Δρακόλιμνη της Γκαμήλας βλέπουμε μαύρους και σκουρόχρωμους βράχους σε αντίθεση με τα λευκά πετρώματα που έχει το βουνό αυτό.
Η Πίνδος αποτελεί μία διαρκή συνιστώσα του ιστορικού γίγνεσθαι στον Ελλαδικό χώρο.
Η μεγάλη οροσειρά από την προϊστορική εποχή υπήρξε ένας ορεινός δίαυλος που ανάλογα απομόνωνε ή συνέδεε την Βαλκανική με τον χώρο της κλασσικής Ελλάδας.
Τα σημαντικότερα φύλα, που αποτέλεσαν αργότερα τον κύριο κορμό των Ελλήνων των ιστορικών χρόνων, ερχόμενα κατά την προϊστορική περίοδο από τα βορειότερα σημεία της Βαλκανικής χερσονήσου, είχαν εγκατασταθεί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στην νοτιοδυτική Ιλλυρία, την δυτική Μακεδονία, την βορειοδυτική Θεσσαλία και την Ήπειρο, σε περιοχές που βρίσκονταν επί της σημερινής κεντρικής ή βόρειας Πίνδου ή εφάπτονταν με αυτή.
Η οροσειρά της Πίνδου στην αρχαιότητα ήταν ιερή, αφιερωμένη στον Απόλλωνα και τις Μούσες. Στα βουνά της κατοικούσαν διάφορες φυλές όπως οι Θεσσαλοί και οι Ηπειρώτες. Αυτές οι φυλές συχνά εμπλέκονταν σε συγκρούσεις μεταξύ τους, καθώς και με γειτονικές ομάδες. Η αρχαία πόλη της Δωδώνης, που βρίσκεται κοντά στην οροσειρά της Πίνδου, ήταν σημαντικό κέντρο λατρείας και πίστευαν ότι ήταν η αρχαιότερη τοποθεσία μαντείου στην Ελλάδα.
Στη βυζαντινή περίοδο, η οροσειρά της Πίνδου αποτελούσε μια σημαντική περιοχή λόγω της αμυντικής της σημασίας, με αποτέλεσμα να κατασκευαστούν από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες αρκετά φρούρια για την προστασία των δυτικών συνόρων από εισβολείς. Επίσης πολλά μοναστήρια ιδρύθηκαν στην περιοχή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα οποία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση του ελληνικού πολιτισμού, της τέχνης και της θρησκείας σε δύσκολες και αβέβαιες περιόδους.
Από το 1204, με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους κατά την διάρκεια της Δ' σταυροφορίας, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο κατά την διάρκεια της Λατινοκρατίας ή Φραγκοκρατίας, η οποία ξεκινάει στον ελλαδικό χώρο. Το Δεσποτάτο της Ηπείρου το οποίο ιδρύεται από τον βυζαντινό ευγενή Μιχαήλ Α' Κομνηνό Δούκα, αποτελεί μαζί με τις αυτοκρατορίες της Νίκαιας και της Τραπεζούντας, τη νόμιμη ελληνική συνέχεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ακμάζει ως κέντρο του ελληνικού πολιτισμού και της μάθησης κατά την διάρκεια του μεσαίωνα, ωστόσο, οι συχνές επιδρομές που αντιμετωπίζει από εισβολείς όπως οι Νορμανδοί, οι Ενετοί και οι Σέρβοι οδηγούν στην τελική παρακμή του στα 1359.
Κατά την τουρκοκρατία η Πίνδος διανύει μία πολυδιάστατη πορεία. Σημαντικές πόλεις και κεφαλοχώρια όπως το Μέτσοβο, οι Καλαρρύτες και το Συρράκο, ακμάζουν, ευνοούμενες από ειδικά προνόμια που τους παρείχαν οι Οθωμανοί, ενώ περιοχές όπως τα Άγραφα αυτοδιοικούνται. Η μορφολογία της οροσειράς ευνοεί την την δημιουργία αντάρτικων ομάδων και προσφέρει καταφύγιο σε κλέφτες και αρματολούς.
Κατά τον αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας από τους Οθωμανούς, τα βουνά της Πίνδου διετέλεσαν το πεδίο διεξαγωγής πολλών μαχών μεταξύ των Ελλήνων ανταρτών και των Οθωμανικών δυνάμεων, αλλά επίσης και θέατρο ανταγωνισμού μεταξύ αντίπαλων ελληνικών φατριών που αγωνίζονταν για τον έλεγχο της επανάστασης, καθώς εδώ έλαβαν χώρα πολλές από τις μεταξύ τους συγκρούσεις .
Κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο διενεργεί καθ΄όλη τη διάρκεια ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο και καταγράφεται πλέον στην ιστορική μνήμη των Ελλήνων σαν έναν από τους υπέρτατους χώρους αντίστασης και ηρωισμού.
Πρώτα η ηρωική άμυνα και η αντεπίθεση των Ελληνικών δυνάμεων έναντι των Ιταλών εισβολέων τον χειμώνα το 1940-41 αναγκάζοντας τους σε υποχώρηση, κερδίζοντας έτσι τις πρώτες νίκες ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα και στη συνέχεια η ανάπτυξη των ανταρτικών δυνάμεων της Εθνικής Αντίστασης ενάντια στους κατακτητές, με την οποία δημιουργούνται στην Πίνδο τα πρώτα ελεύθερα εδάφη στην κατεχόμενη Ευρώπη, αναγάγει την εμβληματική οροσειρά σε ύψιστο σύμβολο αγώνα για την ελευθερία και την εθνική ανεξαρτησία.
Αγριολούλουδα
Η Πίνδος είναι ο παράδεισος των βοτανολόγων, με μια απίστευτη ποικιλία αγριολούλουδων που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 40% της ελληνικής χλωρίδας. Την άνοιξη και το καλοκαίρι, οι πλαγιές των βουνών καλύπτονται από ζωηρά χρώματα, με λουλούδια όπως οι ραμόντες, οι ορχιδέες και τα κρίνα να δημιουργούν ένα ζωντανό χαλί στο έδαφος. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αλπικά φυτά της Πίνδου είναι το σπάνιο και ενδημικό Primula veris, ένα λεπτεπίλεπτο φυτό που αναπτύσσεται στο τραχύ έδαφος της Πίνδου. Αυτό το φυτό ξεχωρίζει μέσα στο σκληρό τοπίο με τα απαλά κίτρινα πέταλά του και το λεπτό άρωμά του. Πέρα απο την ομορφιά που προσφέρει, η Primula veris έχει και έναν σοβαρό σκοπό. Το φυτό είναι γνωστό για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες και χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για την καταπολέμηση παθήσεων του αναπνευστικού και του νευρικού συστήματος. Οι ρίζες και τα φύλλα του αποτελούν κοινό συστατικό σε τσάγια και τονωτικά. Δεν είναι περίεργο που οι ντόπιοι έχουν μάθει να εκτιμούν αυτό το φυτό και τα πολλά οφέλη του. Το Primula veris είναι μια απόδειξη των θεραπευτικών δυνάμεων της φύσης και της σκληρής ανθεκτικότητας της ζωής που επιμένει, ακόμη και στα πιο δύσκολα περιβάλλοντα.
Δέντρα και δάση
Η ορεινή περιοχή της Πίνδου μπορεί να υπερηφανεύεται για την ποικιλία των δέντρων που ποικίλλουν ανάλογα με το υψόμετρο στο οποίο αναπτύσσονται. Στα μεγαλύτερα υψόμετρα, τα κωνοφόρα δέντρα, όπως το έλατο και το πεύκο, κυριαρχούν στο τοπίο. Τα δέντρα αυτά διαθέτουν την ικανότητα να αντέχουν στις δύσκολες καιρικές συνθήκες και τις ακραίες θερμοκρασίες. Οι βελανιδιές, οι οξιές τα πουρνάρια και οι σφένδαμοι είναι κοινά σε μεσαία υψόμετρα, ενώ σε χαμηλότερα υψόμετρα ευδοκιμούν κι άλλα φυλλοβόλα δέντρα όπως η καστανιά, η καρυδιά και τα πλατάνια. Το έδαφος, η θερμοκρασία και οι βροχοπτώσεις στα διάφορα υψόμετρα παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του είδους των δέντρων που αναπτύσσονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Με την δραματική μείωση του πληθυσμού της υπαίθρου και της κτηνοτροφικής δραστηριότητας, τα δάση χρόνο με το χρόνο καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερη έκταση στην οροσειρά της Πίνδου, διαμορφώνοντας την αισθητική των τοπίων, αλλά και την βιοποικιλότητα.
Η Πίνδος είναι μια μοναδική και ποικιλόμορφη περιοχή που έχει τόσα πολλά να προσφέρει. Σεβόμενοι το φυσικό περιβάλλον και όντας προσεκτικοί κατά την επίσκεψή σας, μπορείτε να απολαύσετε την ομορφιά της Πίνδου και ταυτόχρονα να βοηθήσετε στις προσπάθειες διατήρησης της. Καλή πεζοπορία!
