Η Πίνδος είναι ένας τόπος με απόκρημνα βουνά, βαθιά φαράγγια και πυκνά δάση. Αυτή η άγρια και αδάμαστη περιοχή είναι ένα πραγματικό καταφύγιο για την άγρια χλωρίδα και πανίδα.
Με το εντυπωσιακό εύρος των ενδημικών ειδών της, η Πίνδος διαθέτει μερικούς από τους πλουσιότερους και πιο ποικίλους βιότοπους στην Ευρώπη. Παρακάτω μπορείτε να βρείτε μερικά από τα πιο σημαντικά είδη χλωρίδας και πανίδας που μπορεί να συναντήσετε πεζοπορώντας.
Η επίγνωση και ο σεβασμός για τα εύθραυστα οικοσυστήματα, είναι σημαντικοί παράγοντες για κάθε επιτυχημένη μας μετακίνηση στα βουνά της Πίνδου. Ακολουθώντας φιλήσυχα τα οριοθετημένα μονοπάτια, είμαστε πιό ασφαλείς και προστατεύουμε τη φύση από την διέλευση μας, η οποία προέρχεται από μια βαθύτερη ανάγκη αυτοπροσδιορισμού και όχι από δυσκολία διαβίωσης, ώστε να παρεμβαίνουμε άσκοπα.
Χαρείτε τη φύση κι αφήστε στο πέρασμα σας το ελάχιστο αποτύπωμα!
Καφέ αρκούδα (Ursus Arctos)
Η οροσειρά της Πίνδου φιλοξενεί ένα υπέροχο είδος καφέ αρκούδας, το οποίο εξαπλώνεται με τα χρόνια σε όλη την έκταση της. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ο πληθυσμός τους αυξάνεται ραγδαία, όμως υπάρχει εξήγηση καθώς για τις μετακινήσεις τους συντελούν διάφοροι παράγοντες, βιολογικοί και ανθρωπογενείς.
Η καφέ αρκούδα της Πίνδου έχει χαρακτηριστεί ως απειλούμενη με εξαφάνιση. Απειλούμενες από την απώλεια ενδιαιτημάτων, τη λαθροθηρία και τις ανθρώπινες συγκρούσεις, οι αρκούδες αυτές αντιμετωπίζουν έναν συνεχή αγώνα επιβίωσης. Η σημασία της προστασίας αυτού του υποείδους δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί, καθώς αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της φυσικής κληρονομιάς της Ελλάδας και του κόσμου. Οι προσπάθειες διατήρησης της καφέ αρκούδας της Πίνδου και του μοναδικού οικοσυστήματός της θα πρέπει να αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα για όλους όσοι ενδιαφέρονται για τη βιοποικιλότητα και την προστασία της άγριας ζωής του πλανήτη μας. Σε περίπτωση που συναντήσετε μία ή και περισσότερες αρκούδες, θα χρειαστεί να παραμείνετε ψύχραιμοι. Η αρκούδα όσο κι αν επιβάλλεται με την παρουσία της, δεν είναι επιθετική προς τον άνθρωπο και αποχωρεί ειρηνικά. Αν την δείτε να ανασηκώνεται στα δυό της πόδια, δεν ετοιμάζεται να σας επιτεθεί, αντιθέτως λόγο αδύναμης όρασης προσπαθεί να δει και εκδηλώνει την ανησυχία της, συνεπώς ή σταθείτε ακίνητοι χαμηλώνοντας το ανάστημα ως ένδειξη υποταγής ή αποχωρείστε διακριτικά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Κάνοντας βήματα όπισθεν απομακρύνεστε από το οπτικό της πεδίο και η ίδια εφόσον δεν νιώσει απειλή, αποχωρεί.
Λύκος
Ένα άλλο σημαντικό είδος που ακόμα επιβιώνει στην Πίνδο είναι ο λύκος. Αν και είναι πολύ πιο δύσκολο να τον εντοπίσετε από την αρκούδα, είναι ένα εξίσου συναρπαστικό πλάσμα που πρέπει να προσέξετε κατά την πεζοπορία σας στην έκταση της οροσειράς. Οι λύκοι είναι μοναχικά ζώα και προτιμούν να μένουν κρυμμένοι από τους ανθρώπους, αλλά αν τύχει να δείτε έναν, είναι η στιγμή που θα πρέπει να λειτουργήσετε με σύνεση. Ο λύκος σαστίζει, όσο κι ο άνθρωπος σε μια τυχαία συνάντηση και πιθανότερο είναι πως θα αποχωρήσει, ωστόσο η ψύχραιμη αντιμετώπιση αρμόζει σε περίπτωση που το ζώο παραμείνει σε στάση αναγνώρισης. Ο λύκος δεν έχει επιθετικές προθέσεις προς τον άνθρωπο, αν ωστόσο δείτε πως κάνει βήματα προς το μέρος σας μην τρέξετε προς την αντίθετη κατεύθυνση, παρά μεγαλώστε το ανάστημα σας σηκώνοντας τα χέρια και βγάζοντας κραυγές προς το μέρος του, προτρέποντας τον σε φυγή. Σε περίπτωση που συνοδέυεστε από σκύλο, η συμπεριφορά του επηρεάζεται, συνεπώς υπάρχει η πιθανότητα να προσπαθήσει να προστατέψει την περιοχή του και να γίνει επιθετικος.
Αγριογούρουνο
Το αγριογούρουνο είναι ένα συνηθισμένο θέαμα στην Πίνδο, όπως και σε πολλές άλλες ορεινές περιοχές της χώρας και το συναντούν συχνότερα από τα άλλα θηλαστικά, όσοι επιλέγουν να κινουνται σε απομονωμένες τοποθεσίες. Τα αγριογούρουνα είναι γνωστά για τη δυνατή και στιβαρή κατασκευή τους, μπορούν να φτάσουν σε βάρος τα 80 κιλά και να αναπτύξουν μεγάλες ταχύτητες. Συνήθως είναι ιδιαίτερα δραστήρια νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα, γεγονός που σημαίνει πως εκείνες τις ώρες ενδέχεται να τα συναντήσετε στο δάσος να κινούνται μόνα ή σε πολυάριθμα κοπάδια. Καλό είναι να αποφεύγεται η συνάντηση, ωστόσο αν σας τύχει παραμείνετε ψύχραιμοι, καθώς δεν έχουν την τάση να επιτίθενται αν δεν νιώσουν περιορισμό και συνήθως αποχωρούν ειρηνικά.
Αγριόγιδο
Το αγριόγιδο είναι ένα πανέμορφο θηλαστικό της οικογένειας τον βοοειδών, που βρίσκει καταφύγιο σε απομονωμένες και απόκρημνες τοποθεσίες για να προστατεύεται από τους θηρευτές του. Τα συναντούμε στη δασική και υποαλπική ζώνη σε κοπάδια 10-40 ατόμων να μετακινούνται ανάλογα με την εποχή, για λόγους βόσκησης. Τα συμπαθέστατα μηρυκαστικά ζώα εξαπλώνονται σε αρκετά μεγάλα βουνά της χώρας με νοτιότερο σημείο τα βουνά της Ρούμελης. Βόσκουν σε οροπέδια, καρστικά πεδία, χαράδρες, φαράγγια, δάση και σε επικλινείς όχθες ποταμών, συλλέγοντας τα θρεπτικά συστατικά που τους δίνουν την ικανότητα να επιβιώνουν καταφεύγοντας στα πιό απόκρημνα κι επικίνδυνα σημεία των βουνών.
Στην Ελλάδα εξαπλώνεται το υποείδος Rupicapra rupicapra balcanica και είναι προστατευόμενο και πολυαγαπημένο!
Τσακάλι
Το «χρυσό τσακάλι» (Canis aureus) ή αλλιώς «τσακάλι το κοινό» ανήκει στην οικογένεια των κυνοειδών και σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία έχει το δεύτερο μικρότερο πληθυσμό στην Ελλάδα μετά από αυτόν του λύκου. Αποτελεί ένα μεσαίου μεγέθους σαρκοφάγο, ωστόσο θεωρείται οπορτουνιστικό ζώο στην επιλογή τροφής, με αποτέλεσμα η διατροφή του να είναι εμπλουτισμένη με φυτά και φρούτα. Το χρώμα του είναι γκριζοκίτρινο ή κοκκινωπό, με μαύρες κηλίδες στην πλάτη, κάτι που κυρίως εξαρτάται από την εποχή και την περιοχή στην οποία συναντάται. Η ουρά του είναι περίπου 30 εκ. κοκκινωπή εκτός από την άκρη της, που έχει χαρακτηριστικό μαύρο χρώμα.
Η προέλευσή του παραμένει άγνωστη. Θεωρείται ότι μετακινήθηκε στα νοτιοανατολικά βαλκάνια από τους ασιατικούς πληθυσμούς. Το χρυσό τσακάλι έχει εξάπλωση στη βορειοανατολική Αφρική, στη νοτιοανατολική Ευρώπη, και στη νότια Ασία, με 13 υποείδη να έχουν ταυτοποιηθεί. Παρ΄όλο που συνήθως ομαδοποιείται με τα άλλα 2 είδη τσακαλιών που συνεχίζουν να επιβιώνουν, τα Canis mesomelas και Canis adustus, γενετικοί έλεγχοι έχουν αποδείξει ότι σχετίζεται περισσότερο με άλλα συγγενικά είδη κυνοειδών όπως ο Λύκος (Canis lupus) και το Κογιότ (Canis latrans).
Με μέγεθος σώματος περίπου 60-100 εκατοστά αποτελεί το μικρότερο από τα τρία είδη τσακαλιών, ενώ είναι λίγο μεγαλύτερο από την αλεπού (Vulpes vulpes), που αποτελεί επίσης συγγενικό είδος.
πηγή: Καλλιστώ https://www.callisto.gr/
Αλεπού
Η αλεπού (Vulpes) είναι γένος θηλαστικών, που ανήκει στην οικογένεια Κυνίδες. Το πιο γνωστό είδος είναι η Κόκκινη αλεπού (Vulpes vulpes), της οποίας το τρίχωμα είναι κοκκινωπό, με μαυριδερά το πίσω μέρος των αυτιών της και το μπροστινό μέρος των ποδιών της, ενώ το άκρο της ουράς της είναι πάντα λευκό.
Εξωτερικά μοιάζει λίγο με τον σκύλο, αλλά η ουρά της είναι πολύ πιο φουντωτή και το τρίχωμά της πιο πυκνό, ενώ και το ρύγχος της πιο μακρόστενο. Το μεγαλύτερο σε διαστάσεις είδος είναι η κόκκινη αλεπού, η οποία φτάνει σε μήκος έως και τα 90 εκατοστά και ζυγίζει 7 - 10 κιλά. Το εντυπωσιακό είναι ότι η ουρά της φτάνει σε μήκος έως και τα 60 εκατοστά, δηλαδή είναι αρκετά μεγάλη συγκριτικά με το σώμα της. Στα περισσότερα είδη, τα πόδια της είναι κοντά και λεπτά και έτσι η ουρά της χρησιμεύει και σαν μέσο ισορροπίας.
πηγή: Βικιπαίδεια
Ζαρκάδι
Είναι το πιο μικρό είδος της οικογένειας των ελαφιδών. Το χειμώνα συναντάται σε χαμηλότερα υψόμετρα ενώ το καλοκαίρι ανεβαίνει ψηλότερα ανάλογα με την ποσότητα και την ποιότητα της τροφής. Ζει σε ποικιλία δασικών βιοτόπων (φυλλοβόλα ή μικτά δάση με κωνοφόρα) κι εμφανίζεται σε μεγάλους πληθυσμούς στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Στην Ελλάδα, έχουν απομείνει μικροί πληθυσμοί ζαρκαδιών στις ορεινές περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Το είδος χαρακτηρίζεται τρωτό που σημαίνει ότι αν συνεχίσει να εξοντώνεται σύντομα θα απειλείται με εξαφάνιση.
πηγή: Αρκτούρος https://www.arcturos.gr/
Αγριόγατα
Όπως όλα τα Αιλουροειδή, οι αγριόγατες έχουν ευέλικτο σώμα, που καλύπτεται από πυκνό τρίχωμα και μπορούν να κάνουν άλματα. Η ουρά τους είναι σχετικά μακριά. Οι αγριόγατες ζουν σε δάση και είναι νυκτόβια ζώα με οξύτατες αισθήσεις οράσεως και ακοής. Μπορούν να αναρριχώνται με μεγάλη ευκολία στα δέντρα. Εκτός από την περίοδο της αναπαραγωγής, ζουν μοναχικά. Τη φροντίδα για την ανατροφή των μικρών αναλαμβάνει αποκλειστικά η μητέρα τους. Οι αγριόγατες τρέφονται κυρίως με μικρά πτηνά, τρωκτικά και άλλα μικρά θηλαστικά, βατράχους και ερπετά. Συλλαμβάνουν την λεία τους συνήθως με αιφνιδιαστική επίθεση, περιμένοντας σε ενέδρα ώσπου να πλησιάσει σε μικρή απόσταση. Γενικά τα αρσενικά άτομα είναι μεγαλύτερα από τα θηλυκά.
πηγή: Βικιπαίδεια
Αλπικός τρίτωνας
Ο αλπικός τρίτωνας είναι ένα είδος σαλαμάνδρας που έχει προσαρμοστεί στη ζωή στα παγωμένα βάθη των λιμνών μεγάλου υψομέτρου. Αυτά τα αμφίβια ενδημούν στην οροσειρά της Πίνδου. Διαθέτουν μια μακριά ουρά που τους επιτρέπει να κολυμπούν με ευκολία στο υδάτινο περιβάλλον τους. Αν και επί του παρόντος δεν θεωρούνται απειλούμενα, ο πληθυσμός τους είναι ευάλωτος στην υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων τους και στη ρύπανση. Οι επιστήμονες μελετούν τη γενετική ποικιλομορφία των αλπικών τρίτωνων σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν καλύτερα την οικολογία τους και να αναπτύξουν στρατηγικές διατήρησης για την προστασία του είδους τους. Η μοναδική προσαρμογή αυτών των πλασμάτων στο ακραίο περιβάλλον τους αποτελεί απόδειξη της ανθεκτικότητας και της εφευρετικότητας της ζωής ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες.
Αγριολούλουδα
Η Πίνδος είναι ο παράδεισος των βοτανολόγων, με μια απίστευτη ποικιλία αγριολούλουδων που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 40% της ελληνικής χλωρίδας. Την άνοιξη και το καλοκαίρι, οι πλαγιές των βουνών καλύπτονται από ζωηρά χρώματα, με λουλούδια όπως οι ραμόντες, οι ορχιδέες και τα κρίνα να δημιουργούν ένα ζωντανό χαλί στο έδαφος. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά αλπικά φυτά της Πίνδου είναι το σπάνιο και ενδημικό Primula veris, ένα λεπτεπίλεπτο φυτό που αναπτύσσεται στο τραχύ έδαφος της Πίνδου. Αυτό το φυτό ξεχωρίζει μέσα στο σκληρό τοπίο με τα απαλά κίτρινα πέταλά του και το λεπτό άρωμά του. Πέρα απο την ομορφιά που προσφέρει, η Primula veris έχει και έναν σοβαρό σκοπό. Το φυτό είναι γνωστό για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες και χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για την καταπολέμηση παθήσεων του αναπνευστικού και του νευρικού συστήματος. Οι ρίζες και τα φύλλα του αποτελούν κοινό συστατικό σε τσάγια και τονωτικά. Δεν είναι περίεργο που οι ντόπιοι έχουν μάθει να εκτιμούν αυτό το φυτό και τα πολλά οφέλη του. Το Primula veris είναι μια απόδειξη των θεραπευτικών δυνάμεων της φύσης και της σκληρής ανθεκτικότητας της ζωής που επιμένει, ακόμη και στα πιο δύσκολα περιβάλλοντα.
Δέντρα και δάση
Η ορεινή περιοχή της Πίνδου μπορεί να υπερηφανεύεται για την ποικιλία των δέντρων που ποικίλλουν ανάλογα με το υψόμετρο στο οποίο αναπτύσσονται. Στα μεγαλύτερα υψόμετρα, τα κωνοφόρα δέντρα, όπως το έλατο και το πεύκο, κυριαρχούν στο τοπίο. Τα δέντρα αυτά διαθέτουν την ικανότητα να αντέχουν στις δύσκολες καιρικές συνθήκες και τις ακραίες θερμοκρασίες. Οι βελανιδιές, οι οξιές τα πουρνάρια και οι σφένδαμοι είναι κοινά σε μεσαία υψόμετρα, ενώ σε χαμηλότερα υψόμετρα ευδοκιμούν κι άλλα φυλλοβόλα δέντρα όπως η καστανιά, η καρυδιά και τα πλατάνια. Το έδαφος, η θερμοκρασία και οι βροχοπτώσεις στα διάφορα υψόμετρα παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του είδους των δέντρων που αναπτύσσονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Με την δραματική μείωση του πληθυσμού της υπαίθρου και της κτηνοτροφικής δραστηριότητας, τα δάση χρόνο με το χρόνο καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερη έκταση στην οροσειρά της Πίνδου, διαμορφώνοντας την αισθητική των τοπίων, αλλά και την βιοποικιλότητα. Οι αναλυτικοί τύποι των δασών απεικονίζονται παρακάτω, στο χάρτη χρήσης γης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (Esa).
Η Πίνδος είναι μια μοναδική και ποικιλόμορφη περιοχή που έχει τόσα πολλά να προσφέρει. Σεβόμενοι το φυσικό περιβάλλον και όντας προσεκτικοί κατά την επίσκεψή σας, μπορείτε να απολαύσετε την ομορφιά της Πίνδου και ταυτόχρονα να βοηθήσετε στις προσπάθειες διατήρησης της. Καλή πεζοπορία!
Read more:
Οι τύποι δασών της Ελλάδας όπως φαίνονται στο χάρτη χρήσεων γης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).
Πηγή: ESA Greece Land Cover Map
