Δελφοί
Οι Δελφοί είναι κωμόπολη του Νομού Φωκίδοςχτισμένη στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Παρνασσού δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών, σε υψόμετρο 570 μέτρων.
Έχει πληθυσμό 854 κατοίκους και αποτελούν έδρα του ομώνυμου Δήμου.
Παλαιότερα ο οικισμός ονομαζόταν "Καστρί" και ήταν χτισμένος στην θέση του σημερινού αρχαιολογικού χώρου ο οποίος είχε επιχωματωθεί. Μετά τις ανασκαφές του 1892 μεταφέρθηκε δυτικότερα και μετονομάστηκε σε Δελφούς.
Η ιστορία των Δελφών χάνεται στα βάθη του χρόνου, με τον πνευματικό χαρακτήρα να καθορίζει όλη την πορεία τους και να τους χαρακτηρίζει ως ο ''Ομφαλός της Γης''.
Τα παλαιότερα ευρήματα στην περιοχή χρονολογούνται στη νεολιθική εποχή (4000 π.Χ.) και προέρχονται από το Κωρύκειο Άντρο, σπήλαιο στον Παρνασσό όπου τελούνταν οι πρώτες ιερές λατρείες.
Η πόλη αναφέρεται από τους ομηρικούς χρόνους με την ονομασία Πυθώ.
Στην αρχή των ιστορικών χρόνων ήταν μία από τις πόλεις της αρχαίας Φωκίδας, αλλά σταδιακά ο ρόλος της ενισχύθηκε και εξελίχθηκε σε πανελλήνιο κέντρο και ιερή πόλη των αρχαίων Ελλήνων, στην οποία λειτούργησε το σημαντικότερο μαντείο του αρχαιοελληνικού κόσμου. Οι χρησμοί του, που θεωρούνταν οι πιο αξιόπιστοι, εκφράζονταν από την Πυθία, ιέρεια του μαντείου και ερμηνεύονταν από τους ιερείς του Απόλλωνα.
Αποτέλεσε κέντρο της Δελφικής Αμφικτυονίας, μιας από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές και στην συνέχεια πολιτικές ενώσεις των πόλεων-κρατών της αρχαίας Ελλάδας.
Οι Δελφοί διατήρησαν τη σημαντική τους θέση μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ., οπότε με διαταγή του βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α' στα 394 μ.Χ., δίνεται οριστικό τέλος στην λειτουργία του μαντείου.
Στην συνέχεια η πόλη παρακμάζει και εγκαταλείπεται οριστικά την περίοδο των Σλαβικών επιδρομών κατά τον 6ο και 7ο αιώνα μ.Χ.
Έπειτα από την δημιουργία του οικισμού στην νέα του θέση στα 1892, οι Δελφοί γνωρίζουν μεγάλη τουριστική ανάπτυξη καθώς η ύπαρξη του αρχαιολογικού χώρου γίνεται πόλος έλξης παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Άμφισσα
Η Άμφισσα βρίσκεται στα δυτικά του Παρνασσού στο βόρειο άκρο του Ελαιώνα της Άμφισσας, δηλαδή του αρχαίου Κρισαίου Πεδίου, στους πρόποδες του βουνού Έλατος της Γκιώνας.
Είναι έδρα του Δήμου Δελφών και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας, με πληθυσμό 6.919 κατοίκους.
Το επίνειο της είναι η Ιτέα, η οποία απέχει 13 χιλιόμετρα.
Η Άμφισσα κατοικείται από τους πανάρχαιους χρόνους όπως μαρτυρούν τα "Κυκλώπεια Τείχη" της Ακρόπολης της πόλης αλλά και οι αναφορές του Παυσανία για δύο σημαντικούς βασιλικούς τάφους της Μινωικής περιόδου στην περιοχή.
Οργανώνεται σε Πόλη-Κράτος τον 7ο π.Χ. αιώνα και μέχρι και τον 5ο αιώνα π.Χ. γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη με τις τέχνες και το εμπόριο να ανθούν.
Καταστροφές αλλά και μεγάλες περίοδοι ακμής, σηματοδοτούν την πορεία της πόλης στο βάθος των αιώνων. Η Άμφισσα όμως καταφέρνει και αναγεννιέται.
Το 338 π.Χ καταστρέφεται από τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας και στη συνέχεια αναγεννιέται και γνωρίζει την μεγαλύτερη ακμή της κατά τον 2ο π.Χ. αιώνα. Στα Ρωμαϊκά χρόνια κατέκτησε και διατήρησε την ανεξαρτησία της ως ανεξάρτητη πόλη σε ειρήνη με την Ρώμη.
Σεισμοί, Πανούκλα, Βούλγαροι, Φράγκοι, Ιωαννίτες Ιππότες, Καταλανοί, Οθωμανοί και Γερμανοί αφήνουν χαραγμένο το σημάδι τους στην πόλη στο πέρασμα των χρόνων.
Κατά την Λατινοκρατία ονομάζεται Σάλωνα, ονομασία που διατηρεί μέχρι το τέλος της τουρκοκρατίας.
Κατέχει σημαντικότατη θέση με μεγάλη συμμετοχή στον αγώνα της ανεξαρτησίας εναντίων των Οθωμανών. Αναδεικνύει πλήθος αγωνιστών και κατέχει την θέση της πρωτεύουσας της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας καθώς είναι το πρώτο Οθωμανικό κάστρο που καταλαμβάνεται από τους Έλληνες και με την απελευθέρωσή της ιδρύεται ο Άρειος Πάγος των Σαλώνων και ψηφίζεται σύνταγμα.
Ξαναπαίρνει την ονομασία Άμφισσα μετά την απελευθέρωση στα 1833.
Κατά την διάρκεια του 2ου π.π. βομβαρδίζεται και καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς και επιτελεί υπό τον Ιταλικό έλεγχο. Κατά την κατοχή θα υποστεί πολλά με εκτελέσεις, καταστροφές και καψίματα χωριών.
Στη συνέχεια θα λάβει για άλλη μια φορά πρωταγωνιστικό αντιστασιακό ρόλο καθώς τα γύρω βουνά της Γκιώνας και του Παρνασσού γίνονται κέντρο της δράση του αντάρτικου κινήματος ενάντια στους κατακτητές.
Δυστυχώς η Άμφισσα δεν θα γλιτώσει από τα δεινά και κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου καθώς καταγράφει σημαντικές απώλειες στον πληθυσμό της.
Η βυρσοδεψεία, η κωδωνοποιία και η σχοινοποιία, ήταν επαγγέλματα για τα οποία η Άμφισσα ήταν πασίγνωστη στο παρελθόν.
Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της ασχολείται με την καλλιέργεια της ελιάς, καθώς στην περιοχή τεράστια υπάρχει μεγάλη έκταση με ελιές, ο "Ελαιώνας της Άμφισσας", ο οποίος προστατεύεται ως μέρος του Δελφικού Τοπίου και παράγονται οι "ελιές Άμφισσας".