13. Karpenisi - Megdova's bridge - Old Viniani

Καρπενήσι

Το Καρπενήσι είναι πρωτεύουσα του Νομού Ευρυτανίας και του Δήμου Καρπενησίου. Βρίσκεται στο κέντρο του Νομού, στη νοτιοδυτική πλευρά του Τυμφρηστού σε υψόμετρο 970 μέτρα. Απέχει 78 χλμ από τη Λαμία και 111 χλμ από το Αγρίνιο, μέσω της Γέφυρας Επισκοπής.

Σε απόσταση 11 χλμ. από το Καρπενήσι βρίσκεται και το χιονοδρομικό κέντρο του Βελουχιού.

Η λέξη Καρπενήσι προέρχεται από την αρωμουνική (Βλάχικη) λέξη kárpinu (οστρύα, γάβρος) + την περιεκτική κατάληξη -iş, κι αυτή από τη λατινική carpinus, που σημαίνει επίσης γάβρος, οστρύα· είναι δηλαδή φυτωνύμιο. Συνεπώς, ετυμολογικά η ορθή γραφή είναι Καρπενίσι. Το -η- εμφανίζεται από παρετυμολογία με την ελληνική λέξη νησί.

Στην περιοχή υπήρχαν από τα αρχαία χρόνια διάφοροι οικισμοί στα περίχωρα της σημερινής πόλης. Σε έναν από αυτούς, στους βόρειους πρόποδες του «Παλιόκαστρου» (λόφος του Αγίου Δημητρίου), βρέθηκε ο περίφημος «Θησαυρός του Καρπενησίου», μία συλλογή από 35 αριστουργήματα της ελληνιστικής χρυσοχοΐας.

Εμφανίζεται ως οικισμός από τα Βυζαντινά χρόνια. Την εποχή της Τουρκοκρατίας κατέχει δεσπόζουσα θέση στην περιοχή από πλευράς αγροτοκτηνοτροφικής ανάπτυξης, ενώ αλλάζει χέρια κατά περιόδους, κυρίως μεταξύ Ενετών και Οθωμανών.

Κάτοικοι της περιοχής πήραν μέρος στις εξεγέρσεις κατά των Οθωμανών, του 1600 και του 1611 από τον Διονύσιο τον Φιλόσοφο, ενώ το 1645, ο διδάσκαλος του γένους Ευγένιος Γιαννούλης, ίδρυσε Σχολή όπου δίδαξε και ο ίδιος κατά διαστήματα.

Το Καρπενήσι έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1821, βρισκόμενο πάντα σε αναταραχή καθ' όλη τη διάρκειά της.Τον Ιούνιο του 1821 ξεκινάει η πολιορκία της πόλης και ένα μήνα αργότερα περνά σε ελληνικά χέρια, κάτι όμως που δεν θα διαρκέσει για πολύ. Οι Τούρκοι την ανακαταλαμβάνουν,  την χρησιμοποιούν ως κέντρο των επιχειρήσεών τους και η περιοχή υποφέρει από τους Οθωμανούς καθ' όλη την διάρκεια της επανάστασης. Ούτε η ιστορική μάχη στο Κεφαλόβρυσο τον Αύγουστο του 1823, στην οποία αποδεκατίζονται οι Τουρκαλβανοί του Μουσταή πασά αλλά χάνεται ο Μάρκος Μπότσαρης, ούτε οι μετέπειτα προσπάθειες του Καραϊσκάκη και των Ευρυτάνων οπλαρχηγών θα έχουν αποτέλεσμα. Οι Καρπενισιώτες θα έπρεπε να υπομένουν μέχρι το ξημέρωμα της 23ης Νοεμβρίου του 1828για να δουν τους Οθωμανούς να αποχωρούν και η πόλη να απελευθερώνεται οριστικά μετά από 435 χρόνια.

Στην κατοχή το Καρπενήσι και άλλα εκατό χωριά της Νότιας Ευρυτανίας, πλήρωσαν ξανά βαρύ φόρο αίματος καθώς πυρπολήθηκαν από τρία γερμανικά τάγματα στις 10 Αυγούστου 1944 και μέχρι της 17 Αυγούστου του ίδιου χρόνου, κατά την διάρκεια αντιποίνων και εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στην ευρύτερη περιοχή

Στην πόλη λειτουργεί το «Μουσείο Καρπενησίου» ενώ στα γύρω χωριά υπάρχει πλήθος από λαογραφικά μουσεία.

Παλιά και Νέα Βίνιανη (Ευρυτανίας)

Η Βίνιανη είναι χωριό της περιφερειακής ενότητας Ευρυτανίας. Το παλιό χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 620μ. Και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 3 κατοίκους. Ανήκει στη δημοτική ενότητα Βίνιανης, του δήμου Αγράφων και απέχει 30 χιλ. από το Καρπενήσι.

Η Νέα Βίνιανη ( 600 μέτρα υψόμετρο ) χτίστηκε σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το παλιό χωριό, το οποίο εγκαταλείφθηκε από τους περισσότερους κατοίκους του μετά το σεισμό του Φεβρουαρίου του 1966 λόγω των καταστροφών που υπέστησαν και πολλά από τα σπίτια κατέστησαν μη κατοικήσιμα. Χτίστηκε με σχέδιο και με τη συνδρομή της πολιτείας και σήμερα θεωρείται το καλύτερο χωριό του Νομού Ευρυτανίας από πλευράς ρυμοτομίας και τοποθεσίας. Ουσιαστικά βρίσκεται σε ένα οροπέδιο σε ομαλή και επίπεδη επιφάνεια, με άνετους ευρύχωρους δρόμους.

Η Βίνιανη πήρε το όνομά της από το λατινικό vinum (κρασί), λόγω των αμπελιών τα οποία καλλιεργούνταν ευρέως στην περιοχή.

Στον λόφο του Άι Γιώργη, υπάρχουν λείψανα αρχαίου φρουρίου, ενώ κοντά στο νεκροταφείο του χωριού, έχουν βρεθεί από τους κατοίκους θραύσματα αρχαίων αντικειμένων που αναγάγουν την ύπαρξη του οικισμού στα Ρωμαϊκά χρόνια.

Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα εξελίσσεται μεγάλη μετανάστευση των κατοίκων κυρίως προς την Αμερική. Στην ξενιτιά ευημερούν και επιστρέφοντας, η οικονομική τους ευμάρεια ανθίζει το χωριό. Τα δίπατα αρχοντικά με τις πέτρινες στέγες που ανέθεσαν σε μαστόρους από τα Ζαγοροχώρια αλλάζουν την όψη του χωριού.

Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής αποκτάει ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς είναι το σημείο στο οποίο γίνεται ο σχεδιασμός της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου από τις αντίπαλες ιδεολογικά αντιστασιακές ομάδες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ υπό την καθοδήγηση Βρετανών σαμποτέρ. Η πετυχημένη αυτή δολιοφθορά θεωρείται μία από τις κορυφαίες αντιστασιακές ενέργειες στην κατεχόμενη τότε Ευρώπη και προκαλεί τεράστια ζημιά στον ανεφοδιαστικό άξονα των Ναζιστικών στρατευμάτων, καθυστερώντας την εισβολή στην Σοβιετική Ρωσία με τραγικές γι αυτά συνέπειες.

Στις 10 Μαρτίου του 1944 σε συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στο σχολείο της Βίνιανης συγκροτήθηκε από τον ΕΛΑΣ η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (Π.Ε.Ε.Α.), για την πολιτική διαχείρηση των ελεύθερων από τους αντάρτες εδαφών της Ρούμελης και της Ηπείρου, γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού».

(Το τέλος της παλιάς Βίνιανης έρχεται από έναν σεισμό το 1966. Τα αρχοντόσπιτα κράτησαν σχετικά καλά αλλά, οι άνθρωποι από τα φτωχικά σπίτια, βρήκαν την ευκαιρίανα ζητήσουν από τον βασιλιά Κωνσταντίνο, που είχε πάει να δει τις ζημιές, να φροντίσει για τη μεταστέγασή τους σε καινούργια σπίτια. Εκείνος, ως νεαρός βασιλιάς, που έχτιζε ακόμα την εικόνα του ηγέτη, πραγματοποίησε την παράκληση τους με προθυμία… Κάποιοι λένε μάλιστα ότι ήταν και για την κυβέρνηση μία καλή ευκαιρία να σβήσει από το χάρτη το κεφαλοχώρι της «Κυβέρνησης του Βουνού»… Όπως και να έχει, παραχωρήθηκε μία έκταση στη θέση Λιβάδια και χτίστηκαν τα νέα σπίτια για τους κατοίκους της Βίνιανης με δημόσια δαπάνη.)