Γεωγραφικά στοιχεία:

Ως βόρεια Πίνδος αναφέρεται το τμήμα της οροσειράς που καταλαμβάνει τον νομό Γρεβενών και ένα μέρος του νομού Ιωαννίνων. Αποτελείται από τους ορεινούς όγκους βόρεια του αυχένα της Κατάρας. Οι ψηλότερες κορυφές της βόρειας Πίνδου βρίσκονται στα όρη: Σμόλικας,το δεύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας (2.637 μέτρα), Τύμφη (2.497 μέτρα), Βασιλίτσα (2.249 μέτρα) και Λύγκος (2.177 μέτρα). Στην βόρεια Πίνδο βρίσκεται ο εθνικός δρυμός Πίνδου, στην περιοχή της Βάλια Κάλντα. Από την βόρεια Πίνδο πηγάζουν οι ποταμοί Άραχθος και Αώος. Το μεγαλύτερο τμήμα της συμπεριλαμβάνεται στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου

 

Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου ιδρύθηκε το 2005 με την ΚΥΑ  23069/ΦΕΚ 639Δ’ (14/6/2005). Βρίσκεται στη βορειοδυτική Ελλάδα και διοικητικά ανήκει στις Περιφερειακές Ενότητες Ιωαννίνων και Γρεβενών. Αποτελεί το μεγαλύτερο χερσαίο  Εθνικό Πάρκο της χώρας μας, με έκταση 1.969.741 στρέμματα περιλαμβάνοντας στα όρια του ολόκληρη την περιοχή του Ζαγορίου, περιοχές της Κόνιτσας και του Μετσόβου, καθώς και το δυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Γρεβενών. Η δημιουργία του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου με την ενοποίηση των περιοχών αυτών έχει ως κύριο σκοπό τη διατήρηση, προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.

Εντός της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου έχουν οριστεί δύο Ζώνες προστασίας στις οποίες προβλέπονται αυστηρότεροι περιορισμοί για την προστασία των οικοσυστημάτων τους. Συγκεκριμένα, χαρακτηρίζονται ως Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ζώνη Ι) οι τρεις πυρήνες του Εθνικού Πάρκου, που είναι ο πυρήνας του Εθνικού Δρυμού Πίνδου (Βάλια Κάλντα), το φαράγγι του Βίκου και η χαράδρα του Αώου. Γύρω από τις παραπάνω περιοχές, καθώς και σε ορισμένες επιπρόσθετες θέσεις του Εθνικού Πάρκου, εκτείνονται οι Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών (Ζώνη ΙΙ) σε τέσσερεις επιμέρους περιοχές. Τέλος, εκτός του Εθνικού Πάρκου και για την αποτελεσματικότερη προστασία του, έχουν χαρακτηριστεί ως Περιφερειακές Ζώνες (Ζώνη Π) τέσσερις επιμέρους περιοχές.

 

Στο πάρκο εντάσσεται και ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου (Βάλια Κάλντα) και βρίσκεται είκοσι χιλιόμετρα περίπου νότια του χωριού Περιβολίου και θεσμοθετήθηκε ως ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου το έτος 1966 . Στα όρια του περικλείεται έκταση 69.000 στρεμμάτων . Από αυτή την έκταση τα 35.500 στρ. αποτελούν τον πυρήνα του Δρυμού και τα υπόλοιπα 35.500 στρ. αποτελούν την προστατευόμενη περιοχή γύρω από τον πυρήνα. Ο Δρυμός είναι γνωστός με το όνομα «Βάλια Κάλντα» και κατά το ορθότερο «Βάλεα Κάλντα» που στην βλάχικη διάλεκτο σημαίνει «ζεστή κοιλάδα» . Η κοιλάδα περικλείεται από τους γύρω ορεινούς όγκους της Βάλεα Κάλντα , Φλέγγα , Αυγό, Σταυρός κ.α Στον δρυμό θα συναντήσουμε τα ομορφότερα δάση Μαύρης Πεύκης , Οξυάς, Λευκόδερμης Πεύκης ( Ρόμπολο) όπως και διάσπαρτα άτομα δασικής Πεύκης. Πολύ πλούσια είναι τόσο η χλωρίδα όσο και πανίδα της περιοχής.

Η βλάστηση της Βόρειας Πίνδου είναι πλουσιότατη. Στα χαμηλότερα υψόμετρα συναντώνται μεσογειακά είδη θάμνων και δέντρων όπως η αριά, η κουμαριά και το πουρνάρι. Ψηλότερα, δάση με βελανιδιές. Πιο πάνω, δάση με οξιές και κωνοφόρα (μαυρόπευκα και έλατα). Κοντά στις κορυφές, δάση με ρόμπολα και εκτεταμένα υπαλπικά λιβάδια.
Στα χαμηλότερα υψόμετρα, στις πλαγιές των βουνών και στις κοιλάδες της Βόρειας Πίνδου, βρίσκεται απλωμένο ένα εκτεταμένο δίκτυο ορεινών οικισμών που περιλαμβάνει περισσότερα από εκατό χωριά και δύο κωμοπόλεις.

 

Ιστορικά στοιχεία:

Η περιοχή της Β. Πίνδου έχει ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Όμως στη νεώτερη Ελληνική ιστορία και τη συλλογική μνήμη έχει καταγραφεί κυρίως σαν ο χώρος που πραγματοποιήθηκε μια από τις μεγαλύτερες εποποιίες της χώρας μας, του Αλβανικού έπους και της Εθνικής Αντίστασης κατά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, αλλά ήταν και ως θέατρο επιχειρήσεων μιας από τις μεγαλύτερες τραγωδίες, του εμφύλιου πόλεμου που ακολούθησε μετά από την απελευθέρωση από τη ναζιστική κατοχή και το τέλος του πολέμου.

Ιδιαίτερα ο εμφύλιος ήταν η αιτία να εγκαταλειφθούν πολλά χωριά και περιοχές και όσοι κάτοικοι είχαν απομείνει στη συνέχεια οδηγήθηκαν στη μετανάστευση -εσωτερική και εξωτερική- για την αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης.

 

Τα δάση του βιοτόπου έχουν αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, λόγω κυρίως της γεωργίας, της αποδάσωσης. Σήμερα, οι μέγιστες απειλές προέρχονται από την ανάπτυξη του τουρισμού, και την με βιομηχανικούς όρους εκμετάλλευση περιοχών για ενεργειακά έργα. Λόγω της αστάθειας του χώματος στα απότομα βουνά, όπως είναι η Πίνδος, τα έργα οδοποιίας και οι σαφείς-τέμνουσες διαδικασίες έχουν οδηγήσει σε επικίνδυνες καθιζήσεις εδάφους και κατάρρευση των βουνοπλαγιών. Η Πίνδος αποτελεί σήμερα βιότοπο σπάνιων ειδών στον ελλαδικό και Ευρωπαϊκό χώρο όπως η καφέ αρκούδα, ο λύκος και η βίδρα. Περιλαμβάνει δύο εθνικούς δρυμούς. Τον εθνικό δρυμό Πίνδου (Βάλια Κάλντα) και τον εθνικό δρυμό Βίκου-Αώου.